ENS (Ethereum Name Service) Nedir? Blockchain'in Alan Adı Sistemi

Ethereum Name Service (ENS), Ethereum blockchain’i üzerine kurulu, dağıtık, açık ve genişletilebilir bir isimlendirme sistemidir. Temel amacı, internetin Alan Adı Sistemi’nin (DNS - Domain Name System) yaptığı gibi, insanların okuması zor olan makine tarafından okunabilir tanımlayıcıları (Ethereum adresleri gibi 0x... ile başlayan uzun karakter dizileri) insan tarafından okunabilir isimlere dönüştürmektir.

En popüler kullanımı, karmaşık Ethereum cüzdan adreslerini, vitalik.eth veya farukguler.eth gibi .eth uzantılı, hatırlanması kolay isimlere bağlamaktır.

ENS, sadece cüzdan adreslerini basitleştirmekle kalmaz; aynı zamanda merkeziyetsiz web sitelerine, kullanıcı profillerine ve diğer blockchain adreslerine de işaret edebilen çok yönlü bir Web3 kullanıcı adı standardı sunar. ENS, bu sistemin yönetişim token’ıdır.

---

ENS’in Çözdüğü Problem: Kullanıcı Deneyimi (UX) Engeli

Blockchain teknolojisinin ana akım olarak benimsenmesinin önündeki en büyük engellerden biri, kullanıcı deneyiminin (UX) karmaşıklığıdır. Özellikle de cüzdan adresleri:

• Uzun ve Anlaşılmaz: 0xAb5801a7D398351b8bE11C439e05C5B3259aeC9B gibi bir adresi ezberlemek veya hatasız yazmak neredeyse imkansızdır.
• Hata Riski: Birine kripto para gönderirken adreste tek bir karakter hatası yapmak, fonların kalıcı olarak kaybolmasına neden olabilir.

İnternetin ilk günlerinde IP adreslerini (192.168.1.1) hatırlamak yerine google.com gibi alan adlarını kullanmaya başlamamız gibi, ENS de Web3’ü kullanıcı dostu hale getirmek için benzer bir çözüm sunar.

---

ENS Nasıl Çalışır? (Akıllı Sözleşme Mimarisi)

ENS, doğrudan Ethereum blockchain’i üzerinde çalışan bir dizi akıllı sözleşmeden oluşur. İki ana bileşeni vardır:

1. ENS Registry (Kayıt Defteri)

Bu, sistemin temel taşıdır. Hangi alan adının (.eth ismi) kime ait olduğunu ve bu adın hangi “Resolver”a (Çözücü) işaret ettiğini kaydeden ana akıllı sözleşmedir. Kayıt Defteri oldukça basittir ve nadiren güncellenir.

2. Resolvers (Çözücüler)

Bunlar, asıl “çeviri” işini yapan akıllı sözleşmelerdir. Bir .eth adı sorgulandığında, Resolver bu ismin hangi verilere (Ethereum adresi, Bitcoin adresi, IPFS içerik karması, avatar URL’si vb.) karşılık geldiğini döndürür. Kullanıcılar, isimlerinin hangi Resolver’ı kullanacağını ve o Resolver içinde hangi kayıtları tutacağını belirleyebilirler.

.eth Alan Adı Kaydı

Bir .eth adı almak, geleneksel bir alan adı (.com, .net) kiralamaya benzer:

1. Arama: Kullanıcı, istediği .eth adının (örn. mycrypto.eth) müsait olup olmadığını ENS arayüzleri (örn. app.ens.domains) üzerinden kontrol eder.
2. Kayıt (Kiralama): Ad müsaitse, kullanıcı bu adı belirli bir süre (genellikle en az 1 yıl) için ETH ödeyerek kiralar. Kiralama ücreti, ismin uzunluğuna göre değişir (kısa isimler daha pahalıdır).
3. Yönetim: Kiralama süresi boyunca, isim tamamen kullanıcının kontrolündedir. Süresi dolmadan yenilenmezse, isim tekrar herkesin kaydına açılır.

Kaydedilen her .eth adı, teknik olarak bir NFT (ERC-721 token’ı) olarak temsil edilir. Bu, .eth adınızı OpenSea gibi pazar yerlerinde alabileceğiniz, satabileceğiniz veya transfer edebileceğiniz anlamına gelir.

---

Cüzdan Adreslerinden Daha Fazlası: ENS’in Kullanım Alanları

Bir ENS adı sadece bir Ethereum adresine işaret etmek zorunda değildir. Şunları da yapabilir:

• Diğer Kripto Adresleri: Bitcoin, Litecoin, Dogecoin gibi farklı blockchain adreslerinizi tek bir .eth adı altında birleştirebilirsiniz.
• Merkeziyetsiz Web Siteleri (dWeb): İsminizi, IPFS veya Swarm gibi merkeziyetsiz depolama ağlarında barındırılan bir web sitesinin içerik karmasına (content hash) yönlendirebilirsiniz. (Örn. mywebsite.eth adresini tarayıcınızda açmak).
• Profil Bilgileri: Avatarınızı, e-posta adresinizi, X/Twitter veya GitHub profilinizi ve diğer metin tabanlı bilgileri .eth adınıza ekleyebilirsiniz. Bu, merkeziyetsiz bir kimlik (Decentralized Identity - DID) oluşturmanın bir yoludur.

---

ENS Token’ı Ne İşe Yarar? (Yönetişim ve DAO)

ENS, Ethereum Name Service protokolünün yerel yönetişim (governance) token’ıdır. Maksimum arzı 100 Milyon ENS ile sınırlandırılmıştır.

ENS token’ının birincil ve en önemli işlevi, protokolün merkeziyetsiz yönetimine katılmaktır.

ENS DAO (Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon)

Kasım 2021’de, ENS protokolünün kontrolü, çekirdek ekibinden ENS DAO adı verilen topluluk tarafından yönetilen bir yapıya devredilmiştir.

Bu geçiş, kripto tarihindeki en büyük ve en başarılı airdrop‘lardan biriyle gerçekleşti. Geçmişte .eth adı kaydetmiş olan tüm kullanıcılara, geriye dönük olarak ENS token’ları hediye edildi.

ENS token sahipleri, DAO aracılığıyla şunları yapabilirler:

• Protokol Güncellemeleri: Protokolün nasıl geliştirileceği veya değiştirileceği konusunda teklifler sunabilir ve oy kullanabilirler.
• Hazine Yönetimi: DAO’nun sahip olduğu (kayıt ücretlerinden gelen) ETH ve ENS hazinesinin nasıl harcanacağına (hibeler, ekosistem projeleri vb.) karar verebilirler.
• Fiyatlandırma ve Parametreler: .eth isimlerinin kayıt ücretleri, kiralama süreleri gibi temel parametreler üzerinde söz sahibi olabilirler.

Önemli Not: .eth isimlerini kaydetmek veya yenilemek için ENS token’ı kullanılmaz. Bu ücretler ETH ile ödenir ve DAO hazinesine gider. ENS token’ı öncelikli olarak bir yönetişim hakkı temsil eder.

Ethereum Name Service (ENS), sadece bir “isim hizmeti” olmanın ötesinde, Web3’ün kullanıcı deneyimini (UX) iyileştiren ve merkeziyetsiz kimlik kavramına temel oluşturan kritik bir altyapı katmanıdır.

vitalik.eth gibi basit isimler sayesinde, blockchain teknolojisini daha az korkutucu ve daha erişilebilir hale getirir. ENS DAO aracılığıyla topluluğa devredilen yönetimi ile de, merkeziyetsizlik ilkesini somutlaştıran en önemli projelerden biri olarak öne çıkmaktadır.